'Hoe we onze geliefden kunnen helpen'
Iedere keer weer ontroerend wanneer mensen mij vertellen hoe de dood van een geliefde zo anders ging als dat ze hadden verwacht, in goede zin in dit geval. Bij de mensen waar ik kom gaat het bijna altijd om mensen die sterven na een korter of langer ziekbed en dat maakt dat hun geliefden zich enig sinds kunnen voorbereiden op wat komen gaat, voor zover je dat kunt natuurlijk. En soms vinden we samen de moed om er over te praten, wat zou er gebeuren, is er leven na de dood. In dit geval ging het over een man, hij was al in de 70, of eigenlijk nog maar in de 70 zoals zij zei. Hij was zo rustig van haar weg gegaan en ze vertelde dat ondanks dat ze hem niet wilde missen ze ook zag dat het zijn tijd was.
Hij was eerst nog onrustig geweest, hij had pijn gehad, en we hebben hem pijn medicatie gegeven en de dag voor zijn dood was hij al niet meer echt wakker geweest. Zijn ademhaling werd onregelmatiger, en dan werd de reutel hoorbaar, een naar geluid voor omstanders maar in de mimiek op zijn gelaat veranderde niets. Alsof hij er al bijna niet meer is, had ze gezegd. En ik zei niets, maar ervoer hem ook heel ijl, alsof hij voor een deel al niet meer in zijn lijf was, zo leek het.
En toen een laatste kreun, en daar ging hij. Zijn vrouw zat naast hem, zijn hand in de hare, ga maar lieverd fluisterde ze steeds, het is goed zo, ik houd van jou. En hij kon gaan, en hij ging.
De dood heeft een slechte naam gekregen in onze cultuur. En dat is onterecht naar mijn mening. De dood verdient een nieuw verhaal, een eerherstel. Dood gaan is niet erg, om vele redenen die we ieder voor onszelf mogen gaan ontdekken. Bewust sterven is een levenskunst die geoefend kan worden om het in het laatste moment van je leven en daar voorbij toe te passen. Dat neemt niet weg dat de weg naar de dood toe soms uit lijden kan bestaan. Dat is waar de levenskunst van bewust sterven ondersteunend in kan zijn naast de medische hulp die er ook is.
En dan nog hoe we omgaan met de stervenden, ook daar hebben we nog heel wat in te doen. De mens die stervende is verdient ook een nieuw verhaal. Hij is niet slachtoffer van een lijdensweg, hij is door een transformatie aan het gaan die bewonderenswaardig is, en alles bepalend voor het stuk na de dood. De stervende verdient al onze support, aanmoediging en vertrouwen dat het goed is. Deze vrouw mocht het van dichtbij zien en ervaren hoe zij samen dit proces konden dragen, en hoe zij haar man kon ondersteunen, met hulp van ons als zorgverleners op de achterhand. En nog iedere dag mist ze haar man, zo liet ze ons weken later weten, natuurlijk, want dat is wat liefde doet.
Reactie plaatsen
Reacties